Cây Bọ mắm, thuốc giòi (Pouzolzia zeylanica)

Tên tiếng Việt: Bọ mắm; Thuốc dòi (giòi/ vòi)

Tên khoa học: Pouzolzia zeylanica (L.) Benn., Urticaceae (họ Gai).

Tên khác: Parietaria zeylanica L., Pouzolzia cochinchinensis Lour, Pouzolzia indica (L.) Gaudich;

Mô tả cây: Cây thảo sống nhiều năm, có cành mềm mọc trải ra, cao 40 – 50 cm; cây hơi nhám do có lông ngắn, cứng. Lá mọc so le, có khi mọc đối, có lá kèm. Phiến lá nhỏ, hình mác, có 3 gân gốc, có lông cả 2 mặt, màu xanh hay hơi tím đỏ. Hoa nhỏ màu trắng, không cuống, mọc thành xim co ở nách lá, hoa đực có 4 nhị với chỉ nhị cong trong nụ, hoa cái có 1 vòi nhụy dài, trắng. Quả hình trứng nhọn, màu hồng tím có lông. Mùa hoa quả tháng 7 – 9.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Toàn cây bỏ rễ (Herba Pouzolziae) thu hái quanh năm.

Thành phần hóa học: Toàn cây chứa nhiều chất nhầy, flavonoid (scopolin, scutellarein-7-O-α-L-rhamnosid, scopoletin, quercetin, quercetin-3-O-β-D-glucosid, apigenin, epicatechin), triterpenoid (acid oleanolic, α-amyrin, 2-α-hydroxyursolic acid, 2α,3α,19α-trihydroxyurs-12-en-28-oic, friedelin), phytosterol (β-sitosterol, daucosterol), eugenyl-β-rutinosid, acid béo.

Công dụng và cách dùng: Cảm ho, hoặc ho lâu ngày, bệnh về phổi, viêm họng. Lỵ, viêm ruột, nhiễm trùng đường tiết niệu, bí tiểu tiện. Nấm da, đinh nhọt, sâu quảng, viêm mủ da, viêm vú. Trong cuộc sống Thuốc giòi được dùng để trừ giòi bọ.

Thông tin tham khảo thêm

Hội đồng Khoa học – Đào tạo Trường họp nghiệm thu đề tài NCKH cấp Trường: “Trích ly các hoạt chất sinh học từ cây thuốc Dòi (Pouzolzia Zeylanica L. Benn) bằng dung môi nước để chế biến nước giải khát”

Lúc 8 giờ, ngày 16/08/2016, tại phòng họp 1 – Khu Trung tâm, Trường Đại học An Giang đã tổ chức Hội đồng Khoa học họp nghiệm thu đề tài NCKH cấp Trường:“ Trích ly các hoạt chất sinh học từ cây thuốc Dòi (Pouzolzia Zeylanica L. Benn) bằng dung môi nước để chế biến nước giải khát”– CNĐT: ThS. Nguyễn Duy Tân- Giảng viên bộ môn Công nghệ Thực phẩm, Khoa Nông nghiệp- TNTN làm chủ nhiệm.

Hội đồng đã đánh giá đây là nghiên cứu nghiêm túc, công phu, trình bày đẹp, rõ ràng. Kết quả nghiên cứu của đề tài tạo ra sản phẩm nước giải khát từ cây thuốc Dòi có chứa nhiều hoạt chất sinh học (Polyphenol, Flavonoid, Tannin, và Anthocyanin); xây dựng quy trình chế biến nước giải khát từ cây thuốc Dòi; bổ sung vào tài liệu tham khảo cho giảng viên, sinh viên ngành Công nghệ Thực phẩm; tạo ra hướng mới trong chuỗi sản xuất sản phẩm chế biến từ dược liệu.

Quy trình chế biến nước giải khát từ cây thuốc Dòi:

Nguyên liệu (cây thuốc Dòi khô) à trích ly (tỷ lệ nước/nguyên liệu là 27/1) ở nhiệt độ 810C trong thời gian 30 phút à lọc 1 à dịch thuốc Dòi à phối chế 150 C brix bằng đường phèn, pH 3,6 bằng acid (acid citric/acid ascorbic= 1/1) à lọc 2 à rót chai, đóng nắp à thanh trùng ở 830 C trong thời gian 30 phút à làm nguội à dán nhãn à sản phẩm.

Kết quả bỏ phiếu đánh giá của Hội đồng là: 85,28/100, đạt loại Tốt và thống nhất cho nghiệm thu đề tài sau khi tác giả chỉnh sửa báo cáo theo như đóng góp ý kiến của Hội đồng nghiệm thu.

Tải về: Khảo sát hoạt tính kháng khuẩn và kháng oxy hoá của các cao chiết từ thân và lá cây Bọ Mắm (Pouzolzia zeylanica L.)