Hồi sinh giá trị y học cổ truyền Việt Nam – Đừng để 'thầy lang băm' biến mất mãi mãi

Tôi nhớ về những ngày xưa, khi tìm thuốc nam ở Hà Nội dễ như ra chợ mua rau. Các bà hàng lá – những người được mệnh danh là "thầy thuốc nhân dân" – ngồi khắp góc chợ với đủ loại lá từ quen thuộc như ngải cứu, tía tô, kinh giới đến những thảo dược như bồ công anh, sài đất hay đơn đỏ. Người dân chỉ cần kể bệnh, các bà liền bốc thuốc theo kinh nghiệm truyền đời. Đơn giản, rẻ tiền nhưng hiệu quả.

Y học cổ truyền Việt Nam: Tinh hoa bị lãng quên

Ở Việt Nam, y học có bốn "môn phái": Tây y, Đông y, Bắc y và Nam y. Trong đó, Nam y – gắn liền với thuốc nam bản địa, lại yếu thế và ít được chú trọng nhất. Những bà hàng lá, ông lang làng quê bị gọi bằng cái tên không mấy thiện cảm: "Lang băm". Từ "lang băm" vốn xuất phát từ công việc băm nhỏ lá cây để làm thuốc, nhưng giờ đây lại mang ý nghĩa miệt thị.

Những người làm thuốc nam không có bằng cấp, họ chỉ biết dựa vào kinh nghiệm truyền miệng, nhưng chính họ mới là những người nắm giữ kiến thức y học cổ truyền đích thực. Vậy mà xã hội hiện đại dường như đang dần bỏ rơi họ.

Phát triển y học cổ truyền – Đúng hay đang đi sai hướng?

Hiện nay, ngành y học cổ truyền dường như đang phát triển theo chiều rộng, chạy đua để sánh ngang Tây y mà quên đi bản sắc riêng. Bệnh viện y học cổ truyền giờ đây cũng sử dụng máy móc hiện đại, thử máu, chụp chiếu như bệnh viện Tây y nhưng thêm một chút "màu sắc cổ truyền" cho hợp lý.

Thay vì tập trung vào nghiên cứu sâu các thảo dược bản địa, hệ thống đào tạo lại hướng về lý thuyết y học cổ truyền Trung Quốc, khiến các sinh viên phụ thuộc vào nguồn dược liệu nhập khẩu từ Trung Quốc. Các trường đại học y học cổ truyền cũng hạ thấp điểm tuyển sinh, tạo nên vòng luẩn quẩn về chất lượng đào tạo và việc làm.

Trong khi đó, nhiều bệnh viện y học cổ truyền phải đối mặt với khó khăn tài chính, lệ thuộc vào dược liệu nhập khẩu và ít bệnh nhân. Người dân vẫn chọn xếp hàng dài ở bệnh viện Tây y thay vì tìm đến y học cổ truyền.

Giải pháp hồi sinh y học cổ truyền Việt Nam ????

1. Phát triển theo chiều sâu:

   • Thay vì mở rộng bệnh viện y học cổ truyền tràn lan, cần tập trung vào hai viện nghiên cứu trọng điểm tại Hà Nội và TP.HCM. Ở đây, kết hợp phương pháp cổ truyền và nghiên cứu hiện đại để phát triển các thảo dược có tiềm năng.

2. Sáp nhập các bệnh viện nhỏ:

   • Những bệnh viện y học cổ truyền cấp tỉnh có thể sáp nhập với bệnh viện phục hồi chức năng hoặc bệnh viện điều dưỡng để tận dụng cơ sở vật chất, tiết kiệm chi phí và tăng cường hiệu quả.

3. Đào tạo chuyên sâu, chọn lọc:

   • Tuyển sinh và đào tạo y học cổ truyền cần được siết chặt. Chỉ những sinh viên có năng lực mới nên được đào tạo bài bản. Các bác sĩ y học cổ truyền cũng cần được bổ sung chứng chỉ để linh hoạt chuyển đổi thành bác sĩ y học hiện đại.

4. Tập trung vào cây thuốc bản địa:

   • Thay vì đào tạo về những cây thuốc chỉ có ở Trung Quốc, hãy ưu tiên cây thuốc nam bản địa như bồ công anh, mã đề, râu ngô hay sài đất. Chuyển hóa chúng thành các sản phẩm thương mại bằng phương pháp nghiên cứu dược lý hiện đại.

5. Bỏ tư duy "diễn giải âm dương ngũ hành":

   • Việc phát triển y học cổ truyền không cần phải gò ép theo lý luận cổ truyền. Hãy để các cây thuốc chứng minh tác dụng của mình qua nghiên cứu khoa học hiện đại.

Y học cổ truyền – Giá trị thực nằm ở sức hấp dẫn tự thân

Người dân có quyền lựa chọn chữa bệnh bằng phương pháp nào. Nếu y học cổ truyền thực sự có tác dụng, xã hội sẽ tự tìm đến nó mà không cần đến sự can thiệp duy ý chí. Tôi tin rằng vẫn sẽ có nhiều người chọn y học cổ truyền, bởi nó gắn liền với thiên nhiên và lối sống chậm rãi, giản dị mà không phải ai cũng tìm được ở y học hiện đại.

???? Y học cổ truyền Việt Nam không nên phát triển như một bản sao của Tây y, mà phải tự đứng vững bằng chính giá trị thực sự của mình. Hãy để những "bà lang băm" trở thành biểu tượng cho sự chữa lành tự nhiên, chân thật và gần gũi.

???? Cùng bảo tồn và phát huy đúng cách tinh hoa y học cổ truyền – bảo vật của đất nước chúng ta. ????