Cây Dã quỳ - Tithonia diversifolia

CÂY DÃ QUỲ

Dã quỳ, cúc quỳ, sơn quỳ, quỳ dại, hướng dương dại, hướng dương Mexico, cúc Nitobe là một loài thực vật trong họ Cúc, hiện nay phân bổ rộng khắp trong các khu vực cận nhiệt đới và nhiệt đới, chẳng hạn như Trung Mỹ, Đông Nam Á và châu Phi. Tên khoa học: Tithonia diversifolia

Tác dụng: Chữa bong gân, gãy xương; làm mờ các vết bầm tím; chữa chứng vàng da do viêm gan; chữa táo bón, đau dạ dày, chứng khó tiêu; chứng rát cổ; kháng sốt rét, viêm gan, chữa hắc lào, mẩn ngứa, mụn nước

Đặc diểm thực vật
 
Thân cao 2-3m mọc thẳng, có khi hóa gỗ, hoa màu vàng cam nở vào mùa đông không thơm mùi hắc, nhưng thả hoa với lá vào nước sôi thì mùi hương tỏa ra rất tuyệt vời, nó không thơm nhưng luôn gợi cảm giác ngọt ở miệng khi ngửi. Lá có vị độc
 
Dã quỳ gần như xanh tốt quanh năm, không bị sâu ăn lá. Vì Dã Quỳ có hai chất Sesquiterpene lactones và Diterpenoids đây là hai chất cực độc đói với sâu. Đầu thế kỷ 20 người ta dùng dã quỳ chế ra thuốc trừ sâu.
 
Dã quỳ có nhiều ở Đà Lạt, Ba Vì, Tam Đảo và rải rác ven đường miền Tây.
 
Ứng dụng dã quỳ vào chữa bệnh
 
1. Chữa nổi mụn nước ngứa ở tay chân bằng cây dã quỳ

Bị nổi những hạt nước ở tay chân, nhất là ở kẽ tay, gan bàn chân, ngứa làm đêm không thể ngủ. Hái một nắm ngọn và lá, đem rửa sạch cho vào thau cùng ít muối hạt rồi dùng nước thật sôi đổ vào thau đã có lá dã quỳ, để một lúc bớt nóng, ngâm tay chân vào, vừa ngâm vừa vò lá vào chỗ ngứa tay chân. ngứa nhiều thì ngâm 2 lần/ ngày, nếu đỡ thì ngâm 1 lần thì bệnh dứt hẳn.
 
2. Chữa mẩn ngứa, mày đay

Hái lá và ngọn của dã quỳ tươi đem rửa sạch thêm chút muối và nước  đun sôi, dùng nước này ngâm những vị trí bị nổi mẩn ngứa. Ngâm liên tục 2 lần mỗi ngày khi bị ngứa nhiều, nếu đỡ thì có thể ngâm 1 lần/ngày. Trẻ bị ngứa toàn thân thì dùng nước đó để tắm cho trẻ liên tiếp trong 3 đến 7 ngày sẽ có hiệu quả.
 
3. Chữa hắc lào, tổ đỉa

Sau khi cạo bỏ vảy ở vùng bị hắc lào, khơi thủng mụn tổ đỉa, lấy nước cốt lá tươi của dã quỳ, thêm tí muối rồi bôi vào chỗ bị bệnh, ngày làm 3 lần chỉ vài ngày là khỏi.

4. Chữa bệnh ghẻ

Lấy cây dã quỳ tươi chặt thành đoạn ngắn cho vào nồi thêm nước đun sôi, thêm tý muối, để nước nguội, tắm toàn thân. Ngày 2 lần tắm, chỉ vài ngày bệnh khỏi
.
 5. Bài thuốc chữa HIV/AIDS

Chữa bệnh HIV/AIDS phát sốt, nôn ói, đau bụng, tiêu chảy:

Lá Hướng dương dại  15g, Hoàng cầm 15g, Đậu mắt tôm (Kê nhãn thảo)30g, Tử hoa địa đinh 30g, Chua me đất hoa vàng(Tạc tương thảo) 30g , Dấp cá 30g, Lưỡi rắn trắng (Bạch hoa xà thiệt thảo) 30g. 
Sắc uống.Chú ý lá dấp cá cho vào sau.Ngày1 thang sắc 3 lần, uống khi nước thuốc còn ấm

Chữa HIV/AISD, da nổi những mụn bằng hạt đậu, chảy nước, mủ: 

Hướng dương dại tươi, Vỏ rễ Xoan (Khổ luyện căn bì), Cúc hoa vàng (Dã cúc hoa) Các vị đều bằng nhau. Nấu lấy nước rửa chỗ đau. Đồng thời lấy lá Hướng dương dại, Bồ công anh, Tử hoa địa đinh, Dây kim ngân, đều 15g. Sắc uống.
 
DÃ QUỲ

Muôn hoa đua nở mùa Xuân
Dã quỳ lại nở muộn dần vào Đông
Cây mọc hoang dại bên đường
Sắc vàng đẹp thắm tỏ tường người ơi
Giúp người chữa bệnh muôn nơi
Bong gân, mẩn ngứa, rát nơi yết hầu
Khó tiêu, sốt sét... từ lâu
Mời người dùng lá vài liều khỏi ngay.  (Lương y  Đỗ Sơn Hà) 

Cây dược liệu cây Hướng dương dại, Sơn quỳ - Tithonia diversifolia (Hemsl). A Gray

Theo thông tin từ bộ sách Từ điển cây thuốc Việt Nam (TS.Võ Văn Chi )

Năm 2015, khi biên soạn và xuất bản thêm tập sách “Bài thuốc hay từ cây thuốc quý”, TS. Võ Văn Chi lại tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung công năng Hướng dương dại như sau: “Vị đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kháng ung thư, kháng HIV/AIDS. Thường dùng trị viêm dạ dày, ruột cấp tính và trị mụn nhọt sưng lở. Liều dùng 10-15g”.

Đáng chú ý là tài liệu này cho biết nghiên cứu dược lý đã chứng minh, lá Hướng dương dại có hoạt tính kháng HIV, còn có tác dụng kháng nấm và kháng viêm. Tagichinin C có trong lá Hướng dương dại là thành phần hoạt tính kháng ung thư, có thể uống an toàn”. Tài liệu này còn giới thiệu 2 bài thuốc hiệu nghiệm chữa bệnh AIDS theo sách Ngải tư bệnh Trung thảo dược như sau:

1. Chữa bệnh HIV/AIDS phát sốt, nôn ói, đau bụng, tiêu chảy: Lá Hướng dương dại, Hoàng cầm, đều 15g, Đậu mắt tôm (Kê nhãn thảo), Tử hoa địa đinh, Chua me đất hoa vàng (Tạc tương thảo), Lưỡi rắn trắng (Bạch hoa xà thiệt thảo), Diếp cá (Ngư tinh thảo, cho vào sau) đều 30g. Sắc uống.

2. Chữa HIV/AISD, trên da nổi những mụn bằng hạt đậu, chảy nước, chảy mủ: Hướng dương dại tươi, vỏ rễ Xoan (Khổ luyện căn bì), Cúc hoa vàng (Dã cúc hoa), các vị đều bằng nhau. Nấu lấy nước rửa các chỗ đau. Đồng thời lấy lá Hướng dương dại, Bồ công anh, Tử hoa địa đinh, Dây kim ngân, đều 15g. Sắc uống.