Cây dành dành và tác dụng của vị thuốc Chi tử

CÂY DÀNH DÀNH VÀ TÁC DỤNG CỦA VỊ THUỐC CHI TỬ

Dành dành là cây thuốc nam mọc hoang khá nhiều ở khắp nước ta, nhiều người còn mang về trồng làm cảnh khá đẹp mắt. Nhưng nhiều người chưa biết tác dụng điều trị bệnh của dành dành, hãy tìm hiểu về cây dành dành và giá trị dược liệu của loài cây hoa đẹp này nhé!

1. Giới thiệu cây dành dành

Tên khoa học: Gardenia florida, thuộc họ cà phê Rubiaceae
Dành dành là dạng cây bụi, thân phân ra rất nhiều cành nhỏ, cao khoảng 1-2m. Lá cây hình thuôn hoặc bầu dục, mặt trên nhẵn bóng, thường mọc đối xứng hoặc mọc vòng 3 cái 1. 
Hoa thường ra vào tháng 5-7, mọc riêng lẻ ở đầu cành, có màu trắng, mùi thơm dịu, phía dưới cuống hoa có các cạnh ôm lấy phần gốc cánh hoa. Quả dành dành vào tháng 8-10, có hình bầu dục, có đài phía trên, bên trong có 6-7 rãnh, thịt quả có màu da cam, hạt dẹt. Người dân thường lấy quả dành dành về để nhuộm quần áo cho đẹp.

2. Vị thuốc từ cây dành dành

Mô tả: Quả chín của cây dành dành đem phơi sấy khô, tách lấy hạt bên trong. Sau đó đem sao vàng hoặc ngâm tẩm tùy mục đích sử dụng. Theo đông y, vị thuốc này có tên là Chi tử, Sơn chi.

- Thành phần hóa học: Chứa nhiều alkaloid, tanin, béo và nhiều chất khác
- Tính vị quy kinh: Chi tử có vị đắng, tính lạnh, quy kinh Tâm, can, Phế, Vị.
- Tác dụng: Thanh nhiệt giáng hỏa, thanh huyết nhiệt, lợi niệu
- Ứng dụng lâm sàng:
- Thanh tâm trừ phiền: dùng trong điều trị các chứng sốt cao, vật vã
- Lợi niệu thông lâm: chữa các chứng bí đái, đái ra máu
- Táo thấp thoái hoàng: Chữa các chứng hoàng đản nhiễm trùng thấy xuất hiện sốt cao, da niêm mạch vàng như viêm gan virus, viêm đường mật…
- Cầm máu do nhiệt bức huyết vong hành: Chi tử sao đen kết hợp các vị thuốc khác để điều trị chứng sốt cao gây chảy máu cam, tiêu chảy ra máu…
- Thanh vị chỉ thống: dùng điều trị các triệu chứng do viêm dạ dày gây ra như đau bụng, đầy hơi…
- Tả can minh mục: chữa viêm màng tiếp hợp, viêm mắt hột…
Liều dùng: 4-12g/ngày
Khi dùng với mục đích thanh nhiệt thì dùng chi tử sống.
Khi dùng với mục đích cầm máu chỉ huyết thì sao đen.
Qua bài viết, quý vị đã biết vị thuốc Chi tử chính là hạt của quả chín cây dành dành, biết tính vị và công năng của nó. Tuy nhiên, bệnh nhân khi sử dụng cần phải được sự tư vấn của bác sĩ y học cổ truyền.

Bác sĩ: Thúy Hường