Vị thuốc dây con kiến hay còn gọi là dây râu rồng, đơn tai mèo, hạ quả đằng, người Mường gọi là seng thanh

Dây con kiến hay còn gọi là dây râu rồng, đơn tai mèo, hạ quả đằng, người Mường gọi là seng thanh... tên khoa học là Gouania leptostachya DC, thuộc họ táo ta. Là loại dây leo dài, cành non nhẵn, màu nâu sau đó xám nhạt. Lá hình bầu dục như hình tim ở gốc, có mũi nhọn ở đầu, mép khía răng, nhẵn, gân mảnh nổi rõ ở mặt dưới, lá kèm rất dễ rụng; cuống lá hơi có khía rãnh ở mặt trên. Hoa tập trung thành chuỳ thưa ở nách lá hay đầu cành, cao 25cm. Hoa đơn tính, rộng 2 - 3mm; cánh hoa 1mm, màu trắng; nhị 5; bầu 3 ô. Quả khô màu nâu bóng, có 3 cánh mềm, rộng 10 - 12mm. Mùa ra hoa tháng 7 - 9, quả tháng 9 - 12.

Cây mọc hoang, thường gặp ở những nơi dãi nắng, ven đường, ven rừng, ven khe suối, đồi trọc, bãi hoang. Bộ phận dùng làm thuốc là lá và thân, thu hái quanh năm, dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần. Bà con một số vùng thường sử dụng dây con kiến giã nhỏ thêm rượu xoa bóp vào những nơi sưng tấy, đau nhức do đòn, chỗ bị thương do ngã rất hiệu nghiệm.

Một số  bài thuốc áp dụng:

• Chữa sưng tấy, tụ máu, đau nhức do chấn thương: Dùng thân hoặc lá dây con kiến giã nhỏ thêm rượu cao độ dùng để xoa bóp, đắp vào vết thương (không xoa vào vết thương chảy máu, hở da). Nếu ngã, va đập người đau ê ẩm thì có thể dùng 16g thân và lá dây con kiến sắc lấy 400ml nước, rồi cho thêm chút rượu vào uống, chia 3 lần uống trong ngày, dùng liền 3 ngày.
• Giảm sốt do viêm họng cảm cúm: Lấy 16g lá dây con kiến giã nhỏ, đắp vào trán, gan bàn tay để giảm sốt rất hiệu quả.
• Chữa bỏng nước sôi (thể nhẹ): Dùng lá và thân dây con kiến giã nát thêm chút nước sôi để nguội vào ngâm, chiết lấy dịch bôi vào vết bỏng liên tục,  giúp làm mát, giảm đau vùng thương tổn.
• Trị cảm gió: Dùng 8 - 16g dây con kiến sắc với 2 bát nước còn nửa bát, uống sau bữa ăn trưa. Uống trong hai ngày, kết hợp ăn cháo giải cảm.
• Lưu ý: Phụ nữ có thai không áp dụng.

Cây Dây đòn gánh, dây đòn kẻ trộm - Gouania leptostachya DC. var. tonkinensis Pit

Bác sĩ Nguyễn Anh