Thưởng gần 9 triệu đồng khi sinh con thứ hai 'như muối bỏ bể'

Dự thảo Đề cương Luật Dân số do Bộ Y tế chủ trì soạn thảo, đang lấy ý kiến để trình Chính phủ, đề xuất phụ nữ ở vùng đang có mức sinh thấp được hỗ trợ một lần bằng tiền ít nhất tương đương một lần mức lương tối thiểu vùng khi sinh con thứ nhất; tương đương hai lần mức lương tối thiểu vùng khi sinh con thứ hai. Mức lương tối thiểu vùng đang được áp dụng, gồm vùng một (4,42 triệu đồng), vùng hai (3,92 triệu), vùng ba (3,42 triệu) và vùng bốn (3,07 triệu đồng).

Giáo sư Nguyễn Đình Cử (nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Trường Đại học Kinh tế quốc dân) nhận định việc tặng tiền khó khả thi vì ba lý do.

Thứ nhất, về phía nhà nước, với 21 tỉnh thành có mức sinh thấp nhất có dân số bằng khoảng 39% dân số cả nước, tương đương khoảng 39 triệu dân, mỗi năm có khoảng 600.000 trẻ ra đời, theo giáo sư Cử ước tính. Nếu mỗi bé được hỗ trợ hai tháng lương cơ bản (khoảng 9 triệu đồng) thì cần đến 5.400 tỷ đồng/năm. Số tiền này quá lớn, ngân sách nhà nước khó đảm bảo.

Thứ hai, về phía gia đình, mỗi gia đình chỉ nhận được 9 triệu đồng để nuôi thêm một con đến 18 tuổi thì lại là quá ít. Ông Cử phân tích, ở các vùng mức sinh thấp là Đông Nam Bộ (gồm TP HCM) có mức sinh thấp do nhiều người nhập cư. Nhiều cặp vợ chồng có thể còn lo công việc, thu nhập trung bình cao nhất nước nhưng chi phí cũng khá đắt đỏ như thuê nhà, tiền học cho con, đưa đón con... "Tiền thưởng 9 triệu đồng cho mỗi hộ gia đình gần như chỉ là muối bỏ bể", ông nói.

Thứ ba, ông Cử đánh giá thời buổi hiện nay, người cao tuổi hầu hết có lương hưu. Trước đây có câu "trẻ cậy cha, già cậy con", nhưng giờ "trẻ cậy cha, già cậy lương hưu". Vì vậy, nhu cầu dựa dẫm vào con cháu khi tuổi già giảm bớt nhiều, khiến cho mức sinh cũng thấp hơn.

Theo giáo sư Cử, giải pháp về hỗ trợ kinh tế từ phía nhà nước chỉ mang giá trị tinh thần, nhà nước ủng hộ, khuyến khích các gia đình đẻ hai con. Để hiệu quả, cần đa dạng hóa các giải pháp. Ví dụ, cần truyền thông thúc đẩy sự tham gia của nam giới chia sẻ với phụ nữ công việc gia đình, chăm sóc con cái, để người phụ nữ cảm thấy bớt gánh nặng. Phụ nữ hiện đại cũng đi làm, kiếm tiền, chăm lo cuộc sống gia đình, giảm bớt áp lực kinh tế lên người chồng... Kinh tế vững chắc, san sẻ việc gia đình sẽ khiến các cặp vợ chồng suy nghĩ đến việc sinh thêm con.

Cùng quan điểm cần đa dạng hóa các giải pháp, ông Phạm Chánh Trung, Chi Cục Trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP HCM, cho rằng chính sách khuyến sinh bằng cách thưởng tiền không phải là giải pháp mới. Một số quốc gia có mức sinh thấp như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan cũng đã sử dụng giải pháp này. Tuy nhiên, đối với Việt Nam, đây là một giải pháp "rất mới" trong bối cảnh nhiều tỉnh, thành phố bắt đầu diễn ra tình trạng mức sinh thấp trong những năm gần đây.

"Đã có những kinh nghiệm từ các quốc gia trước nên chúng ta có thời gian để cẩn trọng khi triển khai các giải pháp này, vì trên nhiều nghiên cứu, giải pháp thưởng tiền chỉ là một phần trong rất nhiều giải pháp kết hợp", ông Trung phân tích.

Theo ông Trung, trên thực tế, áp lực về điều kiện chăm con đối với các cặp vợ chồng hiện nay ở TP HCM là rất nhiều như nhu cầu nhà ở cần ổn định, giáo dục con cái trong môi trường tốt từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành, chăm sóc y tế cho sức khỏe cả nhà, bên cạnh sự cạnh tranh về việc làm, giá cả và chi phí đắt đỏ. Quyết định sinh ít con của các cặp vợ chồng xuất phát từ nhu cầu chính đáng là sinh con và nuôi dạy con trong điều kiện tốt nhất khả năng của họ. Ngoài ra, hiện nay phụ nữ tham gia nhiều hoạt động xã hội, áp lực về việc gánh vác công việc gia đình và chăm sóc con cái cũng rất lớn.

Do đó, ông Trung cho rằng khi triển khai các chính sách khuyến sinh, cần phải lắng nghe ý kiến của chính người dân và tham khảo nhiều ý kiến của các nhà nghiên cứu, chuyên gia để có những bước đi chắc chắn, hiệu quả với nhiều giải pháp đồng bộ, xuất phát từ nhu cầu của các cặp vợ chồng.

Theo Vnexpress