Bài thuốc từ cây chua me đất chữa bệnh thường gặp

1. Đặc điểm và công dụng của chua me đất

Chua me đất là một loài cây mọc hoang khắp nơi ở nước ta; thường hay gặp nhất những ở chỗ đất ẩm ướt, có đủ ánh sáng, ven đường, hàng rào, bờ ruộng và các bãi đất hoang.

Có 3 loài chua me đất:

- Chua me núi (Oxali acetosella L.) có hoa trắng vân hồng;

- Chua me đất hoa hồng (Oxilis corymbosa DC ).

- Chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata L.).

Cả ba cây cùng thuộc một họ chua me đất (Oxalidaceae), trong đó chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata L.) là thường hay gặp nhất và thường được sử dụng làm thuốc chữa cảm sốt, viêm họng, chảy máu cam, viêm loét miệng, tiêu chảy, vàng da, tiểu rắt, ho ra máu, mụn nhọt, lở ngứa...

Là một loại cây thảo, chua me đất hoa vàng, mọc lan, bò trên mặt đất, thân đỏ nhạt, có ít lông. Lá có cuống dài, gầy, hơi có lông, gồm 3 lá chét gần như nhẵn, mềm, mỗi lá chét có một vết hõm trên đầu thành hình tim ngược.

Hoa mọc thành tán gồm 2-3 hoa, có khi 4 hoa, màu vàng; cuống hoa gầy, dài chừng 1-2cm. Đài 5, tràng 5, màu vàng; nhị 10, dài ngắn khác nhau, xếp thành 2 vòng, bầu 5 ô, 5 vòi. Quả nang, dài gấp 5-6 lần chiều cao của đài còn tồn tại, mở bằng 5 van. Hạt hình trứng, màu nâu thẫm, dẹt, có bướu, mọc thành hàng rất đều…

Để làm thuốc, người ta thường sử dụng toàn cây thay chỉ dùng lá; thường dùng tươi, ít khi dùng phơi khô.

Theo đông y, chua me hoa vàng có vị chua, tính mát; vào các kinh Thủ dương minh đại trường và Thủ thái dương tiểu trường; có tác dụng thanh nhiệt lợi thấp, lương huyết, tán ứ, tiêu thũng giải độc.

Liều dùng hàng ngày: Từ 30-50g (toàn cây hoặc lá tươi). Dùng khô chỉ cần 5-10g. Sắc uống. Dùng ngoài (giã cây tươi vắt lấy nước), để rửa hoặc bôi, chấm vào nơi tổn thương.

Kiêng kỵ: Những người có sỏi tiết niệu không dùng chua me đất.

2. Bài thuốc từ cây chua me đất

• Chữa viêm họng sưng đau, khàn tiếng, mất tiếng: Chua me đất hoa vàng 50g tươi, rửa sạch, thêm một chút muối (khoảng 2g); nhai và nuốt từ từ.
• Chữa viêm loét miệng: Chua me đất tươi 30-60g, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt; dùng bông chấm nước cốt, bôi vào những chỗ loét trong miệng, ngày bôi nhiều lần.
• Hỗ trợ và điều trị ho ra máu: Chua me đất 12g khô (hoặc 30g tươi), thêm chút muối vào, sắc lấy nước, uống dần trong ngày.
• An thần, điều trị mất ngủ, suy nhược - thần kinh: Chua me đất hoa vàng 20g, lá thông đuôi ngựa 6g, sắc lên, chia 3 lần uống trong ngày.
• Hạ huyết áp: Chua me đất hoa vàng 30g, hạ khô thảo 10g, cúc hoa vàng 15g; sắc uống trong ngày.
• Hỗ trợ và điều trị viêm đường tiết niệu: Chua me đất 30g, bòng bong 15g, kim tiền thảo 15g, sắc nước uống.
• Hỗ trợ chữa trẻ lên sởi: Chua me đất hoa vàng phơi khô 6-9g, sắc uống, ngày 2-3 lần.
• Chữa chảy máu cam: Chua me đất vò nát nhét vào lỗ mũi.
• Hỗ trợ chữa viêm tuyến vú cấp tính: Chua me đất 20g tươi, sắc nước uống, bã đắp vào chỗ sưng.