Cẩu tích (Cibotium barometz J. Sm)
Cẩu tích hay còn gọi culi thường dùng Chống viêm, giảm đau. Chữa thấp khớp, tay chân nhức mỏi, đau lưng, đau dây thần kinh hông, khí hư, người già đi tiểu nhiều lần, bí đái, đái dắt. Lông vàng ở thân rễ dịt cầm máu vết thương.
Tên khác: Culi
Tên khoa học: Cibotium barometz J. Sm. = Dicksonia barometz L., họ Kim mao (Dicksoniaceae). Cây mọc hoang ở vùng rừng núi nơi đất ẩm, gần bờ khe suối.
Mô tả: Loại dương xỉ thụ trạng, thân rễ to, ngắn, hơi nạc, phù lông tơ dày màu vàng nâu. Lá kép 3 lần lông chim, dài tới hơn 2m, mặt dưới có nhiều túi bào tử màu nậu nhạt.
Bộ phận dùng: Thân rễ đã cạo sạch lông, phơi hay sấy khô.
Thành phần hóa học: Tinh bột, tanin, sterol, acid hữu cơ.
Công dụng: Chữa đau khớp, đau lưng, phong thấp, tay chân nhức mỏi. Làm thuốc bổ thận, chữa đau dây thần kinh tọa, người già thận yếu đi tiểu nhiều.
Cách dùng, liều lượng: 10-18g mỗi ngày, dạng thuốc sắc, ngâm rượu. Thường dùng kết hợp với các vị thuốc khác.
Bài thuốc:
1. Chữa đau dây thần kinh do thoái hóa cột sống gây chèn ép: Cẩu tích 12g, Thục địa 12g, Tục đoạn 12g, Tang ký sinh16g, Ngưu tất 12g, Đảng sâm 12g, Ý dĩ 12g, Bạch truật 12g, Hoài sơn 12g, Tỳ giải 12g, Hà thủ ô đỏ 12g. Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
2. Chữa viêm đa khớp, các khớp sưng đau, sáng ngủ dây các khớp cứng và đau: Cẩu tích 20g, Câu kỷ tử 20g, Thổ phục linh 20g, Nho rừng 20g, Thiên niên kiện 15g, Cam thảo 10g, Đỗ trọng 15g, Mộc hương 10g, Độc hoạt 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
3. Chữa đau lưng mỏi gối, ù tai, hoa mắt chóng mặt, tiểu đêm nhiều lần: Cẩu tích 20g, Rễ gối hạc (sao vàng) 12g, Dây tơ hồng 12g, Cát căn 20g, Thỏ ty tử 12g, Cốt toái bổ 16g, Dây đau xương 12g, Đỗ trọng 16g, Rễ cỏ xước (sao vàng) 12g, Tỳ giải 16g, Củ gió đất 16g, Dây chiều 16g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
4. Chữa đau lưng, cúi ngửa khó, đi lại hạn chế, tiểu buốt, tiểu khó: Cẩu tích 15g, Ba vỏ 20g, Đỗ trọng 10g, Vừng đen 10g, Thần xạ 20g, Cây đa 10g, Thổ phục linh 25g, Cốt toái bổ 20g, Tô mộc 5g, Cam thảo 10g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
