Dây hương, hồng trục, dây bò khai, rau ngót leo, dã diến, rau nghiến, khau hương, phắc hiển

Dây hương, hồng trục, dây bò khai, rau ngót leo, dã diến, rau nghiến, hạ hòa, khau hương, phắc hiển (Tày), long châu sói (Dao)... (Tên khoa học: Erythropalum scandens) là một loại cây tiểu mộc thuộc họ Dây hương. Nó cũng là loài duy nhất còn sinh tồn hiện được công nhận thuộc về chi Erythropalum.

Mô tả: Dây leo bằng tua cuốn, có cành mềm thòng xuống, vỏ xanh. Lá mọc so le, hình trứng rộng, đầu nhọn, gốc tròn hay hình tim, dài 10-15cm, rộng 5-7cm, có 3 gân gốc, 3-5 đôi gân bên; mặt dưới mốc mốc; cuống lá dài 5-10cm, phù ở hai đầu và hơi dính vào phía trong phiến lá, tua cuốn ở nách lá dài 15-20cm thường chẻ hai. Cụm hoa xim hai ngả, có cuống chung dài 10-15cm. Hoa nhỏ, đơn tính. Quả mọng, hình trái xoan dài 10-15mm, màu vàng hay đỏ, chứa một hạt lớn.

Hoa quả tháng 4-6.

Bộ phận dùng: Toàn cây - Herba Erythropali Scandentis.

Nơi sống và thu hái: Loài của Trung Quốc và Việt Nam. Cây mọc hoang ở ven rừng phục hồi, rừng ẩm từ Bắc Thái, Lạng Sơn cho tới Gia Lai, Đắc Lắc. Cũng thường được trồng. Thu hái lá non và lá bánh tẻ vào mùa xuân- hè, thường dùng tươi.

Thành phần hoá học: Thành phần dinh dưỡng của lá tính theo %: Nước 78,8; protid 6,1, xơ 7,5; tro 1,6; và theo mg%: calcium 138, phosphor 40,7, caroten 2,6 và vitamin C 60.

Tính vị, tác dụng: Vị hơi đắng, mùi khai, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt lợi niệu.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Người ta thường lấy lá và ngọn non thái nhỏ, vò kỹ, rửa sạch để khử mùi khai rồi nấu canh, luộc hay xào ăn có mùi thơm ngon nên có tên Rau hương; nhưng khi đi đái thì nước tiểu rất khai nên có tên là Dây bò khai, Rau khai. Thường dùng chữa phù thận, đái vàng, đái rắt. Dùng 20 -40g lá tươi giã nát, thêm nước gạn uống. Có khi dùng phối hợp với lá Bòng bong. Kinh nghiệm dân gian ở

Bắc Thái dùng toàn cây sắc lấy nước uống chữa viêm gan siêu vi trùng.

Ở Trung Quốc, cây được dùng chữa viêm gan, viêm ruột, viêm niệu đạo, viêm thận cấp tính.