Hoàng Liên Ô Rô (Mahonia bealei) – Dược Liệu Quý Và Những Công Dụng

Tên tiếng Việt: Hoàng liên ô rô, Thích hoàng bá, Mã hồ, Thập đại công lao, Thích hoàng liên, Tông plềng (Hmông).
Tên khoa học: Mahonia bealei (Fortune) Pynaert
Họ: Berberidaceae (Hoàng liên gai)

1️⃣ Mô Tả

Hoàng liên ô rô là cây bụi cao từ 2 – 3m, với thân và rễ màu vàng. Lá kép hình lông chim, dài 15 – 35cm, mọc so le, với 7 – 15 lá chét không cuống, dày và cứng. Lá chét có hình bầu dục hoặc trứng lệch, mép khía răng giống gai sắc nhọn, gân lá nổi rõ. Hoa màu vàng, mọc thành bông ở ngọn, nở vào tháng 10 – 11, và quả mọc vào tháng 12 – 2.

2️⃣ Phân Bố Và Sinh Thái

Cây hoàng liên ô rô phân bố chủ yếu ở châu Á (Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal) và ở Việt Nam, cây mọc tự nhiên tại các tỉnh Tây Bắc như Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình, Điện Biên, và trên các núi cao như Phan-xi-păng. Cây được trồng bằng hạt hoặc cây con từ tự nhiên.

3️⃣ Bộ Phận Dùng

Sử dụng lá, thân, rễ và quả của cây. Thân, rễ, và lá thu hái quanh năm, còn quả thu hoạch vào mùa hạ. Tất cả được rửa sạch và phơi khô để làm thuốc.

4️⃣ Thành Phần Hóa Học

Cây hoàng liên ô rô chứa nhiều alkaloid nhóm benzylisoquinoline như berberin, palmatin, jatrorrhizin,... Đặc biệt, berberin được chiết xuất với hiệu suất cao qua dung môi H2SO4.

5️⃣ Tác Dụng Dược Lý

• Berberin có tác dụng ức chế ung thư ruột kết và kháng khuẩn, kháng viêm.
• Các nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ lá và rễ cây có khả năng kháng virus cúm A, ức chế sự phát triển của virus.
• Palmatin, một thành phần của cây, được chứng minh có hiệu quả trong điều trị viêm ruột và ung thư đại trực tràng.

6️⃣ Tính Vị Và Công Năng

Cây có vị đắng, tính mát, tác dụng thanh nhiệt ở phổi, dạ dày, gan và thận. Quả có tác dụng lợi tiểu và làm dịu các kích ứng.

7️⃣ Công Dụng

Hoàng liên ô rô được dùng để chữa:

• Kiết lỵ, tiêu chảy, viêm ruột.
• Đau mắt đỏ, viêm gan, vàng da.
• Viêm da dị ứng, mụn nhọt, mẩn ngứa.
• Ho lao, khạc ra máu, yếu mỏi lưng gối.

Liều dùng: 10 – 20g mỗi ngày, sắc nước uống hoặc tán bột uống.

8️⃣ Bài Thuốc Từ Hoàng Liên Ô Rô

• Trị kiết lỵ, tiêu chảy: 15g rễ hoàng liên ô rô, 15g rễ cốt khí củ, sắc uống 2 lần/ngày.
• Chữa đau mắt đỏ, viêm gan, vàng da: 20g rễ hoàng liên ô rô, 10g hạ khô thảo, sắc uống.
• Chữa viêm da dị ứng, mẩn ngứa: 15g rễ/lá hoàng liên ô rô, 20g lá khổ sâm, nấu nước đặc rửa vùng bị tổn thương.

9️⃣ Bảo Tồn

Do bị khai thác quá mức và phá rừng, loài Hoàng liên ô rô đang đối mặt với nguy cơ bị suy giảm nghiêm trọng. Việc bảo tồn cây hoàng liên ô rô, đặc biệt là loài Mahonia bealei, trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Kết Luận:
Hoàng liên ô rô là một dược liệu quý với nhiều công dụng trong điều trị bệnh tiêu hóa, viêm da, và các bệnh liên quan đến gan, thận. Tuy nhiên, do nguy cơ tuyệt chủng, cần chú trọng vào bảo tồn và phát triển loài cây này.