Tác dụng chống tan máu, chống peroxy hóa lipid, chống oxy hóa và độc tính cấp của cao chiết lá ké đầu ngựa (Xanthium strumarium)

Ké đầu ngựa (Xanthium strumarium) là một loại cây dược liệu phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền với nhiều công dụng quan trọng như chống viêm, giải độc và điều trị các bệnh về da. Nghiên cứu mới đây của Guemmaz và các cộng sự đã tiến hành đánh giá các tác dụng sinh học quan trọng của cao chiết từ lá ké đầu ngựa, bao gồm: chống oxy hóa, chống tan máu, chống peroxy hóa lipid và khả năng gây độc tính cấp.

1. Các thành phần hoạt chất chính trong cao chiết lá ké đầu ngựa

Cao chiết lá ké đầu ngựa chứa hàm lượng cao các polyphenol và flavonoid, hai loại hợp chất có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ. Nhờ các hoạt chất này, lá ké đầu ngựa có khả năng bảo vệ tế bào khỏi tác động của các gốc tự do, giảm thiểu sự tổn thương tế bào và ngăn ngừa các quá trình viêm nhiễm.

2. Khả năng chống oxy hóa in vitro

Nghiên cứu đã thử nghiệm khả năng chống oxy hóa của các loại cao chiết từ lá ké đầu ngựa thông qua nhiều phương pháp khác nhau. Kết quả cho thấy cao chiết thô và các phân đoạn của nó có khả năng dọn gốc tự do và khử mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường.

Cụ thể, các loại cao chiết đã được thử nghiệm gồm:

• Cao chiết ethyl acetate (EAE)
• Cao chiết nước (AqE)
• Cao chiết thô (CrE)
• Cao chiết chloroform (ChE)

Trong đó, EAE được xác định là có tác dụng mạnh nhất trong việc dọn gốc tự do DPPH và khả năng khử, tiếp theo là AqE, CrE và cuối cùng là ChE.

3. Khả năng làm mất màu β-caroten và chống tan máu

Trong thử nghiệm về khả năng làm mất màu β-caroten, cao chiết thô (CrE) cho thấy hoạt tính chống oxy hóa cao nhất. Điều này minh chứng cho khả năng bảo vệ tế bào khỏi sự oxy hóa và tổn thương bởi các gốc tự do.

Về khả năng chống tan máu, cao chiết chloroform (ChE) lại nổi bật nhất, có khả năng bảo vệ hiệu quả các tế bào hồng cầu khỏi sự phá vỡ, giúp duy trì sức khỏe tế bào. Đây là một kết quả quan trọng khi xét đến tiềm năng ứng dụng dược liệu này trong việc điều trị và bảo vệ máu.

4. Hoạt tính chống oxy hóa in vivo

Nghiên cứu cũng đã đánh giá tác dụng của cao chiết lá ké đầu ngựa thông qua các thí nghiệm trên động vật. Cao chiết thô được kiểm tra trên các enzyme catalase, hàm lượng malondialdehyd (MDA) và glutathion (GSH) - các chỉ số quan trọng liên quan đến quá trình oxy hóa và bảo vệ tế bào. Kết quả cho thấy, cao chiết thô có tác dụng ức chế mạnh quá trình peroxy hóa lipid, từ đó giảm thiểu tổn thương do oxy hóa trên các mô tế bào.

5. Tính an toàn và độc tính

Đặc biệt, cao chiết từ lá ké đầu ngựa được xác định là an toàn và không gây độc tính cấp. Điều này cho thấy tiềm năng to lớn của dược liệu này trong việc phát triển các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và điều trị bệnh tật, mà không lo ngại về các tác dụng phụ tiêu cực.

6. Ứng dụng thực tiễn

Ké đầu ngựa từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền với nhiều công dụng như chống viêm, giải độc, và giảm đau. Những phát hiện từ nghiên cứu này đã cung cấp thêm các bằng chứng khoa học chứng minh hiệu quả chống oxy hóa mạnh mẽ của loại dược liệu này, mở ra cơ hội để phát triển các sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ thiên nhiên, hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm, bảo vệ tế bào khỏi các tổn thương do gốc tự do và cải thiện sức khỏe tổng quát.

Kết luận

Cao chiết lá ké đầu ngựa là một dược liệu tiềm năng với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, bảo vệ tế bào khỏi sự oxy hóa và tổn thương. Nghiên cứu đã chỉ ra các tác dụng tích cực của dược liệu này trên cả in vitro và in vivo, cho thấy khả năng ứng dụng rộng rãi trong việc điều trị và phòng ngừa các bệnh liên quan đến oxy hóa và viêm nhiễm. Với tính an toàn và hiệu quả cao, ké đầu ngựa là một dược liệu quý có giá trị cho sức khỏe.

Tên khác: Thương nhĩ

Tên khoa học: Xanthium strumarium L., Asteraceae (họ Cúc)

Mô tả cây: Cây thảo sống hàng năm, cao 50-80 cm, ít phân cành. Thân hình trụ, cứng, có khía rãnh, có lông cứng. Lá mọc so le, có phiến đa giác, có thùy và răng cưa ở mép lá, 3 gân chính, có lông cứng. Cụm hoa đầu mọc ở đầu cành hoặc kẽ lá, màu lục nhạt, gồm 2 loại đầu; những đầu ở phía trên nhỏ mang hoa lưỡng tính, những đầu khác mang hoa cái. Quả bế đôi, hình trứng, có hai sừng nhọn ở đầu và phủ đầy gai móc.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Quả (Thương nhĩ tử, Fructus Xanthii) và phần cây trên mặt đất (Herba Xanthii). Thu hái quả khi chín phơi khô. Cây có thể thu hái quanh năm.

Thành phần hóa học: Phần cây trên mặt đất có chứa tinh dầu, các sesquiterpen lacton, các glycosid sulphat mang độc tính: xanthostrumarin, atractylosid, carboxyatractylosid và các hợp chất phenol (acid caffeic, cynarin…).

Quả cũng chứa sesquiterpen lacton (xanthinin, xanthumin, xanthanol); hydroquinon, cholin mang độc tính; vitamin C, iod hữu cơ và các hợp chất nhóm thiazindion.

Hạt có chứa dầu béo, hidroquinon, xanthostrumarin.

Công dụng và cách dùng: Quả dùng chữa đau đầu, tê thấp, mề đay, lở ngứa, mụn nhọt; còn dùng chữa đau răng, bướu cổ, lỵ.

Phần cây trên mặt đất dùng chữa sung huyết, eczema.