Tiềm năng sử dụng tinh dầu Cúc hoa vàng và Cúc mâm xôi trong bảo quản tự nhiên và kháng khuẩn

Nghiên cứu về tinh dầu của Cúc hoa vàng (Chrysanthemum indicum) và Cúc mâm xôi (Chrysanthemum morifolium) cho thấy những loại tinh dầu này chứa nhiều hợp chất sinh học quan trọng như camphor, và có hoạt tính chống oxy hóa cũng như kháng khuẩn mạnh. Cả hai loài cúc này đã được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền, và nghiên cứu gần đây đã xác nhận tiềm năng của chúng như chất bảo quản tự nhiên nhờ khả năng chống lại sự oxy hóa và ức chế sự phát triển của vi sinh vật.

Những phát hiện chính:

1. Thành phần hóa học: Thành phần chính của tinh dầu là camphor, chiếm tỷ lệ đáng kể trong cả hai loại tinh dầu. Đối với C. indicum, camphor chiếm 36,69%, trong khi ở C. morifolium, thành phần này chiếm 14,56%.

2. Hoạt tính chống oxy hóa: Cả hai loại tinh dầu đều thể hiện khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ. Giá trị IC50 của C. indicum và C. morifolium lần lượt là 2,21 và 2,59 mg/mL. Điều này chứng tỏ khả năng loại bỏ các gốc tự do của chúng, là yếu tố quan trọng để sử dụng trong việc bảo quản thực phẩm tự nhiên.

3. Hoạt tính kháng khuẩn: Tinh dầu C. indicum thể hiện hoạt tính kháng khuẩn đáng kể, đặc biệt là chống lại vi khuẩn Streptococcus agalactiae với nồng độ ức chế tối thiểu (MIC) là 62,5 µg/mL. Điều này củng cố tiềm năng sử dụng của nó trong việc chống lại các bệnh nhiễm khuẩn.

4. Tác dụng kháng virus và chống protozoa: Ngoài khả năng kháng khuẩn và chống oxy hóa, tinh dầu C. indicum còn ức chế sự nhân lên của virus viêm miệng mụn nước (Vesicular stomatitis virus - VSV) với giá trị IC50 là 3,14 µg/mL, và có tác dụng ức chế trypanosomal với IC50 là 45,89 µg/mL. Những phát hiện này càng nhấn mạnh hoạt tính sinh học phổ rộng của nó.

Ứng dụng: Kết quả từ nghiên cứu này cho thấy cả hai loại tinh dầu của C. indicum và C. morifolium có tiềm năng sử dụng làm chất bảo quản tự nhiên với đặc tính chống oxy hóa và kháng khuẩn trong ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm. Khả năng ức chế quá trình oxy hóa và sự phát triển của vi sinh vật của chúng giúp chúng trở thành những ứng cử viên tiềm năng để thay thế các chất bảo quản tổng hợp bằng các chất tự nhiên an toàn hơn.

Nghiên cứu này không chỉ tăng cường hiểu biết về tính chất hóa học và hoạt tính sinh học của các loài cúc, mà còn mở ra những hướng ứng dụng mới cho các ngành công nghiệp hiện đại. Việc sử dụng tinh dầu của chúng có thể giúp thay thế các chất bảo quản tổng hợp bằng các giải pháp tự nhiên, an toàn hơn.

Tên khác: Kim cúc, Hoàng cúc, Cam cúc.

Tên khoa học: Chrysanthemum indicum L., Asteraceae (họ Cúc).

Mô tả cây: Cây thảo, sống một hay nhiều năm, cao 20-50 cm. Thân thẳng, nhẵn, có khía dọc. Lá bầu dục, mọc so le, phiến xẻ thuỳ sâu, mép có răng cưa không đều, mặt trên màu lục sẫm, mặt dưới màu lục nhạt. Cụm hoa đầu có cuống dài mọc ở kẽ lá hay ngọn cành. Quả bế.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Hoa (Flos Chrysanthemi). Thu hái khi hoa nở. Xông sinh, phơi héo và ép loại bỏ nước đen rồi phơi đến khô.

Thành phần hóa học: Thành phần chính là flavonoid (lianrin, acaciin, luteolin-7-glucopyranosid, acacetin-7-O–β-D-galactopyranosid). Ngoài ra còn có tinh dầu (camphor, chrysanthenon, β-caryophyllen oxyd) và sesquiterpen (handelin, angeloylcumambrin, artegalasin) và carotenoid (chrysanthemaxanthin).

Công dụng và cách dùng: Cúc hoa vàng được dùng trong dân gian giúp thanh nhiệt, giải độc, chữa cảm lạnh, sốt, nhức đầu, mờ mắt, viêm mũi, bong gân, thâm tím, sưng tấy.

Ghi chú: Một loài Cúc khác là Chrysanthemum morifolium Ramat và loài Cúc trắng Chrysanthemum sinense Sabin. cũng được sử dụng.