Cây an xoa (Helicteres hirsuta Lour): Tìm hiểu công dụngh và tác dụng của vị thuốc AN XOA

Tên khác: Tổ kén lông, tổ kén cái, dó lông 

Tên khoa học: Helicteres hirsuta Lour

Họ: Trôm  

Mô tả cây an xoa 

Đặc điểm của cây an xoa 

Cây thường mọc thành cụm và sống trong nhiều năm, toàn bộ cây thường được phủ đầy lông. Phần lá nhám có hình xoan, mặt trên thường có màu xanh đậm còn mặt dưới thường có mày trắng. Phần hoa nhỏ có màu tím, còn phần quả có hình như sâu róm và có lông dài. 

Phân bố 

Loại cây này thường tập trung ở ven sống, ven suối hay trong rừng sâu. Mọc nhiều ở các tỉnh Tây Nguyên, Tây Ninh, Bình Phước. 

Bộ phận dùng 

Sử dụng cả thân, cành và phần lá để làm thuốc

Thu hái sơ chế

Việc thu hoạch cây có thể tiến hành quanh năm, thông thường nên thu hoạch vào khoảng tháng 5 đến tháng 11 vì lúc này cây có sự phát triển mạnh và có nhiều dược tính. 

Bào chế thuốc 

Sau khi thu hoạch, người ta sẽ tiến hành phân loại phần lá và phân thân ra. Sau đó cắt nhỏ rồi đem phơi hoặc sấy khô. Sau đó hai phần nguyên liệu sẽ được trộn đều và bảo quản để dùng dần. 

Bảo quản 

Để ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh những nơi ẩm thấp có thể làm vị thuốc bị mốc và mất chất. Chú ý không sử dụng khi có dấu hiệu mốc. 

Thành phần hóa học 

Thành phần của cây an xoa có chứa nhiều hoạt chất flavonoid, alcoloid, nhiều enzyme và các nguyên tố vi lượng. Trong đó hoạt chất alcoloid có khả năng kháng lại các tế bào ung thư, ngăn chặn sự phát triển của các khối u. Còn hoạt chất flavonoid có khả năng chống oxi hóa và bảo vệ các tế bào miễn dịch. Đồng thời có thể ngăn chặn hoạt động của các gốc tự do có thể gây bệnh. 

Vị thuốc cây an xoa 

Tính vị 

Vị cay có mùi thơm gần giống vị trà

Quy kinh 

Kinh Can 

Tác dụng dược lý và chủ trị của cây an xoa 

• Có tác dụng tốt trong hỗ trợ điều trị ung thư, nhất là ung thư gan. Đồng thời giúp phòng ngừa và điều trị các bệnh về gan như men gan cao, viêm gan, xơ gan,… 

• Hỗ trợ giải độc gan, làm mát gan, hạ men gan và tăng cường chức năng gan. 

• Hỗ trợ điều trị bệnh mất ngủ, vàng da, chân tay yếu ớt. 

Cách dùng và liều lượng 

Thông thường hay sử dụng 100g cây an xoa để khô nấu với 1.5 lít nước rồi dùng thay nước lọc hàng ngày. 

Tùy theo thể trạng của bệnh nhân mà sử dụng với liều lượng khác nhau. Với đối tượng là người có thể trạng yếu và trẻ em thì chỉ nên dùng khoảng 50g cây an xoa mỗi ngày. Sau đó 5 ngày khi quen dần thì tăng liều lượng lên. Với trường hợp người có thể trạng khỏe mạnh thì có thể dùng liều lượng lên tới 150g để phát huy tối đa công dụng. 

Độc tính 

Nguyên liệu này hầu như không có độc tính. Nhưng ban đầu sẽ thấy hơi khó chịu, cồn cào. Tiếp tục sử dụng một thời gian thì cơ thể sẽ thích nghi hơn với việc dùng thuốc và làm các triệu chứng bệnh chuyển biến theo chiều hướng tích cực hơn. 

Bài thuốc sử dụng cây an xoa 

Trong dân gian vẫn lưu truyền cách dùng cây an xoa theo các bài thuốc sau: 

Điều trị cho bệnh nhân ung thư gan 

Nhiều trường hợp ung thư gan giai đoạn cuối vẫn kiên trì áp dụng cách này. Người bệnh có thể tiến hành như sau: 

• Chuẩn bị: 100g cây an xoa đã phơi khô

• Dùng nguyên liệu nấu với 1000ml nước cho đến khi còn 800ml thì tắt bếp. 

  
  

• Uống trước khi ăn tầm 20 phút. 

Điều trị ung thư gan với việc kết hợp với cây xạ đen 

Việc kết hợp với cây xạ đen có thể làm gia tăng khả năng điều trị căn bệnh này, bạn có thể tiến hành như sau: 

• Chuẩn bị: 50g cây an xoa đã sao vàng và 50g cây xạ đen 

• Cho tất cả nguyên liệu nấu cùng 1500ml nước cho đến khi còn 800ml thì tắt bếp. 

• Dùng uống sau khi ăn khoảng 15 phút. 

Điều trị ung thư gan bằng cách kết hợp với cà gai leo

Ngoài xạ đen thì cà gai leo cũng có thể kết hợp với cây an xoa để điều trị ung thư gan. Bạn có thể tiến hành bài thuốc như sau: 

• Chuẩn bị: 30g cây an xoa và 30g cây cà gai leo 

• Cây an xoa đem sao vàng hạ thổ rồi cho 2 vị thuốc vào sắc cùng 1000ml nước, cho đến khi còn 600 ml thì tắt bếp. 

• Dùng uống hết trong ngày. 

Điều trị viêm gan B 

Đã nhiều bệnh nhân chữa khỏi bệnh viêm gan B nhờ kiên trì bài thuốc sau: 

• Chuẩn bị: 15g cây an xoa, 30g cây xạ đen, 30g cây cà gai leo và 10g rễ cây mật nhân 

• Dùng tất cả nguyên liệu đun cùng với 1000ml nước cho đến khi còn 500ml thì tắt bếp. 

• Chia ra 3 lần uống hết trong ngày

Điều trị xơ gan 

Trong dân gian vẫn lưu truyền bài thuốc điều trị xơ gan theo các bước như sau: 

• Lấy khoảng 50g cây an xoa đã được sao vàng hạ thổ 

• Chuẩn bị thêm 30g cà gai leo và 20g bán chi liên. 

• Dùng tất cả nguyên liệu đem sắc với 1500ml nước 

• Nấu khoảng 30 phút rồi dùng nước để uống hàng ngày.

Điều trị viêm đại tràng 

Bạn có thể dùng cây an xoa để chữa viêm đại tràng với các bước như sau: 

• Chuẩn bị: 100g cây an xoa đã sao vàng hạ thổ 

• Dùng nguyên liệu nấu với 1500ml cho đến khi còn 1 chén nước thì tắt bếp và dùng chén thuốc đó. 

• Tiếp tục cho thêm 2000ml nước vào đun cho đến khi còn 2 chén nước và cũng dùng để uống trong ngày

Việc sao vàng hạ thổ nguyên liệu rất quan trọng, quá trình này có thể giúp đốt cháy lớp lông trên. Nhờ đó mà hạn chế được tình trạng ngứa rát cổ họng khi dùng thuốc. Quá trình sao vàng, hạ thổ nguyên liệu này thường được tiến hành như sau: 

• Cây an xoa sau khi thu hoạch sẽ được phơi hơi héo. 

• Cho vào chảo đã làm nóng và sao vàng trong khoảng từ 20 đến 30 phút. 

• Liên tục dùng đũa để đảo sao cho nguyên liệu vàng đều. 

• Đổ nguyên liệu đã được sao vàng xuống nền nhà sạch rồi úp chảo còn nóng lên chỗ cây an xoa trong khoảng 60 phút. 

• Đợi nguyên liệu nguội bớt rồi cho vào túi, bảo quản để dùng dần. 

Còn rất nhiều bài thuốc điều trị bệnh bằng cây an xoa được lưu truyền trong dân gian, bạn có thể tham khảo và áp dụng trong các trường hợp cần thiết. 

Kiêng kị khi sử dụng cây an xoa 

Khi sử dụng thuốc chú ý hạn chế những điều sau: 

• Không dùng cho phụ nữ có thai và đang cho con bú. 

• Không dùng với trường hợp trẻ em dưới 3 tuổi. 

• Với trường hợp từng dị ứng với thảo dược hoặc bất cứ thành phần nào của cây thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

• Không dùng chung với thuốc Tây, nếu sử dụng thì cần có sự dãn cách ít nhất là 30 phút. 

Hy vọng những thông tin được chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu hơn về cây an xoa. Các bài thuốc từ loài cây này đã giúp khá nhiều bệnh nhân chữa khỏi bệnh. Những thông tin trong bài viết chỉ mang tính tình chất tham khảo, trước khi sử dụng bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ, nhất là khi đang sử dụng một loại thuốc nào đó. 

Theo Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Thông tin nghiên cứu mới cây AN XOA

1. Dẫn xuất triterpenoid phân lập từ cao dichloromethane của cây An Xoa (helicteres hirsuta lour)

Ba hợp chất gồm betulin (1), betulinic acid (2), lupeolactone (3) lần đầu tiên được phân lập từ cao dichloromethane của cây An xoa (Helicteres hirsuta Lour.). Cấu trúc của các hợp chất này được xác định bằng các phương pháp phổ hiện đại như IR, 1H-NMR, 13C-NMR, DEPT, HSQC, HMBC, MS và so sánh với các tài liệu đã công bố.