Cây Chó Đẻ Răng Cưa (Diệp Hạ Châu) – Vị Thuốc Quý Trong Đông Y

1. Mô Tả Cây Chó Đẻ Răng Cưa

Theo cuốn "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của GS Đỗ Tất Lợi, cây chó đẻ răng cưa có tên khoa học là Phyllanthus urinaria L., thuộc họ Thầu dầu Euphorbiacceae. Loài cây này là cây cỏ sống hàng năm, cao khoảng 30cm, thân gần như nhẵn và thường có màu đỏ.

• Lá cây mọc so le, hình thuôn dài từ 5-15mm, rộng 2-5mm, đầu nhọn hoặc hơi tù, mép lá có răng cưa nhỏ.
• Hoa cây chó đẻ mọc ở kẽ lá, nhỏ, màu đỏ nâu, có cả hoa đực và hoa cái cùng gốc.
• Quả có đường kính 2mm, treo lủng lẳng dưới lá, hạt 3 cạnh, hình trứng, màu nâu nhạt.

2. Dược Tính Của Cây Chó Đẻ

Theo Đông y, cây chó đẻ có vị ngọt, hơi đắng, tính mát. Loại thảo dược này có các tác dụng:

• Lợi tiểu, tiêu độc, sát trùng
• Thông huyết, điều kinh, hạ nhiệt
• Thanh can (làm mát gan), lương huyết (làm mát máu)

Cây chó đẻ thường được sử dụng để chữa các bệnh liên quan đến gan, thận, đường tiết niệu, đường ruột và bệnh ngoài da.

Mặc dù hiện chưa có nhiều tài liệu nghiên cứu sâu rộng về tác dụng dược lý của cây chó đẻ, nhưng trong dân gian, loại cây này thường được dùng để chữa mụn nhọt, đinh râu bằng cách giã nát với muối.

3. Nghiên Cứu Khoa Học Về Tác Dụng Của Cây Chó Đẻ

Với viêm gan do virus B

• Năm 1988, nghiên cứu của Blumberg và Thiogarajan tại Ấn Độ đã chỉ ra rằng diệp hạ châu đắng có tác dụng ức chế men polymeraza AND của virus viêm gan B.
• Năm 1977, tại Việt Nam, các bác sĩ đã dùng bài thuốc có chứa diệp hạ châu đắng để điều trị viêm gan B, giúp giảm kết quả dương tính HBsAg.
• Năm 2002, nghiên cứu tại Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội) cho thấy chế phẩm LIV/94 (trong đó có thành phần diệp hạ châu) có hiệu quả trong việc điều trị viêm gan mãn tính.

Với xơ gan cổ trướng giai đoạn cuối

Một bệnh nhân xơ gan cổ trướng đã được khuyên đưa về lo hậu sự. Tuy nhiên, sau khi dùng 100g cây chó đẻ răng cưa đắng sao vàng sắc uống hàng ngày, các triệu chứng giảm rõ rệt và bệnh nhân dần hồi phục sau 221 ngày.

Các nghiên cứu và thực nghiệm đã chứng minh rằng cây chó đẻ có tác dụng bảo vệ gan, kháng virus viêm gan B, đồng thời giúp hỗ trợ chữa trị các bệnh liên quan đến gan.

4. Những Bài Thuốc Sử Dụng Cây Chó Đẻ Răng Cưa

• Chữa viêm gan B: Chó đẻ 30g, nhân trần 12g, sài hồ 12g, chi từ 8g, hạ khô thảo 12g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
• Chữa viêm gan do virus: Diệp hạ châu sao khô 20g, sắc nước uống 3 lần trong ngày, thêm 50g đường nếu cần.
• Chữa xơ gan cổ trướng: Diệp hạ châu sao khô 100g sắc nước uống trong ngày, liệu trình 30-40 ngày.
• Chữa suy gan: Diệp hạ châu 20g, cam thảo đất sao khô 20g, sắc uống hằng ngày.

5. Lưu Ý Khi Sử Dụng Cây Chó Đẻ

Mặc dù cây chó đẻ răng cưa là dược liệu quý, nhưng cần sử dụng đúng liều lượng và theo chỉ dẫn của thầy thuốc. Việc sử dụng sai cách hoặc dùng quá liều có thể gây xơ gan hoặc teo gan, do cây này có tác dụng lợi mật và nhuận gan đối với những trường hợp mắc bệnh.

Người có gan, mật khỏe mạnh không nên dùng cây chó đẻ để tránh làm việc quá tải cho các cơ quan này. Ngoài ra, vì cây chó đẻ có tính hàn, người sử dụng không đúng cách dễ bị quá hàn, dẫn đến bệnh tật, đặc biệt có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.

6. Tác Dụng Phụ Tiềm Ẩn

Mặc dù chưa có nghiên cứu trên diện rộng về tác dụng phụ của cây chó đẻ, lý thuyết Đông y cho rằng khi cơ thể quá hàn có thể khó thụ thai. Do đó, người dùng nên cân nhắc và tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng cây chó đẻ răng cưa dài hạn.

Cây chó đẻ răng cưa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc bảo vệ gan và điều trị viêm gan B. Tuy nhiên, việc sử dụng đúng cách và tuân thủ liều lượng là rất quan trọng để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.