Cây tỏa dương có tác dụng gì?

Tỏa dương là cây gì?

Vị thuốc tỏa dương còn có tên gọi khác nữa là cỏ ngọt núi, xà cô, củ gió đất, cây không lá. Nó thuộc chi Balanophora sp, có đặc điểm là sống ký sinh trên rễ những thực vật có hoa khác. Ở Việt Nam, cây tỏa dương có 3 loài, được tìm thấy ở những nơi có độ cao trên 1500m, trong các khu rừng lá rộng, núi đá vôi, rừng kín thường xanh.

Tỏa dương thuộc dạng thân thảo, mềm nhìn giống nấm nên nhiều người gọi nó là nấm tỏa dương. Cây ký sinh trên thân rễ của các cây gỗ lớn, có phần củ được hình thành từ thân bị thoái hóa, phân nhánh, sần sùi, không có lá.

Hoa mọc thành cụm, đơn tính, không cùng gốc, hoa đực hình trụ, dài khoảng 10cm, bao hoa có thùy dày và hẹp. Cụm hoa cái kích thước dài khoảng 2-3 cm, hình cầu, bên trong hoa chứa tinh bột, mùi hôi đặc trưng.

Thời điểm cây ra hoa là từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau. Cây tỏa dương không có quả.

Cây mọc tập trung thành từng đám, cả cây đực lẫn cái nên có thể phát tán hạt qua lại lẫn nhau. Dinh dưỡng của cây tập trung thành hệ thống dạng sợi khi chưa hình thành hoa, hệ thống này phát triển mạnh mẽ giúp cây có thể thu được nhiều chất dinh dưỡng nhất từ cây chủ.

Toàn bộ cây được dùng làm thuốc. Tuy vậy, chỉ nên lấy những cây có kích thước to bằng ngón tay, màu nâu đỏ sẫm, mang phơi khô cho Cho đến khi chuyển thành màu đen đồng nhất. Sau khi phơi khô thì bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng khí, tránh ánh sáng trực tiếp.

Tỏa dương có tác dụng gì?

Trong Y Học Hiện Đại, tác dụng của cây tỏa dương là bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh khỏe và sinh lý. 1 số nghiên cứu đã chỉ ra tỏa dương có tác dụng hỗ trợ điều trị xuất tinh sớm, kích thích ngon miệng, giảm đau bụng và nhức mỏi xương khớp, đau lưng mỏi gối.

Theo Y Học Cổ Truyền, vì có vị ngọt, tính ấm, không có độc, thuộc kinh Tỳ và Thận, nên tác dụng của cây tỏa dương là bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh lý, mạnh gân cốt, bổ máu, bổ thận, kiện tỳ, trợ tiêu hóa, lợi tiểu, được dùng chủ yếu trong điều trị thận hư yếu, ăn không ngon, đau lưng mỏi gối, di tinh.

Những bài thuốc sử dụng tỏa dương

Tỏa dương có thể được dùng dưới nhiều dạng khác nhau như thuốc sắc, dùng ngoài, tán bột, ngâm rượu với liều lượng khác nhau tùy vào từng loại bệnh.

Những bài thuốc sử dụng tỏa dương trong điều trị bệnh bao bao gồm:

Bài thuốc chữa liệt dương:

Sử dụng các vị thuốc bao gồm 12g tỏa dương, 30g dâm dương hoắc diệp, 15g sơn thù nhục, 15g thục địa, 15g câu kỷ, 12g sao táo nhân, 12g phục linh, 12g nhục thung dung, 12g ba kích nhục, 12g bạch nhân sâm, 12g thỏ ty tử, 9g thiên môn đông, 9g cam thảo, 6g lộc nhung, mang tất cả tán mịn trộn mật làm thành viên, mỗi viên nặng 9g, ngày uống 3 lần, những lần một viên, uống với nước đun sôi để nguội, trong thời gian sử dụng thuốc kiêng ăn thức ăn tanh, lạnh.

Bài thuốc hỗ trợ tráng dương:

Sử dụng các vị thuốc bao gồm 5g toả dương, 5g nhục thung dung, 50g thịt dê, 200g bột mì, đầu tiên, sắc riêng tỏa dương và nhục thung dung, lấy nước thuốc của mỗi loại nhào với bột mì, cán mỏng, cắt thành sợi, đưa vào nấu với thịt dê, nêm gia vị vừa miệng.

Bài thuốc hoạt tinh, di tinh, sinh lý yếu, mệt mỏi:

Sử dụng 120g tỏa dương, tang phiêu tiêu; 40g long cốt, bạch phục linh, mang tất cả tán mịn, vắt viên to bằng hạt ngô, những lần uống 15-20g với nước muối loãng, ngày uống 2 lần.

Bài thuốc bổ thận, chữa đau lưng mỏi gối, Những khớp đau nhức, táo bón gây đau bụng:

Sử dụng các vị thuốc tỏa dương, hoàng cầm, hoàng bá, quy bản, ngưu tất, tri mẫu, đỗ trọng, mỗi vị 16g; đương quy, địa hoàng, mỗi vị 10g; tục đoạn, phá cố chỉ, mỗi vị 8g. mang các vị thuốc tán bột mịn, trộn thật đều với rượu, vắt hoàn thành viên, ngày uống 2 lần, những lần 15-20g.

Bài thuốc bổ thận tráng dương dùng cho người cao tuổi dương hư, thận suy, yếu mệt, liệt dương, di tinh, kém ăn, mất ngủ:

Sử dụng các vị thuốc bao gồm 10g toả dương, 12g nhân sâm, 16g hoàng kỳ, 16g đỗ trọng, 8g nhục thung dung, 12g thỏ ty tử, 12g xa sàng tử, 12g phúc bồn tử, 12g đương quy, 12g bạch truật, 16g thục địa, 12g ba kích, 12g dâm dương hoắc, 12g lộc nhung, 12g kỷ tử, đại táo 5 quả, 10g long nhãn, 6g cam thảo, 8g xuyên khung, 12g hà thủ ô đỏ, cho tất cả vào 750ml nước vào sắc kỹ còn 250ml chia 3 lần uống trong ngày, uống 7 thang thuốc thường xuyên. Ngoài ra, cũng các vị thuốc trên nhưng với số lượng gấp 5 lần cho mỗi vị thuốc, đưa vào 5 lít rượu, Ngâm trong khoảng 3 tuần, chắt ra, cho thêm 500ml mật ong vào, chia làm 3 lần/ngày trước bữa ăn, những lần ~ 20 – 30ml.

Bài thuốc chữa xuất tinh sớm:

Sử dụng các vị thuốc bao gồm 20g tỏa dương, 30g đỗ trọng, 30g thục địa, 15g gừng tươi, đại táo 8 quả, 150g đuôi lợn. Ðuôi lợn cạo bỏ lông, rửa cho sạch, chặt thành từng khúc, gừng tươi giã nát, các vị thuốc rửa cho sạch, cho tất cả vào nồi hầm lửa nhỏ trong 2,5-3 giờ, nêm gia vị, chia ra thành một vài lần trong ngày.

Xuất tinh sớm và liệt dương:

Sử dụng các vị thuốc bao gồm 20g toả dương, 20g tang thầm (quả dâu tằm chín đen), tán nhỏ, hãm trong phích nước sôi với 10g mật ong trong khoảng 15 phút là có thể uống được. Lưu ý, thuốc này chống chỉ định với người bị tiêu chảy.

Phục hồi sức khỏe cho phụ nữ sau khi sinh:

Toả dương sau khi thu hái về, tước bỏ phiến của lá bắc và bao hoa, rửa cho sạch, thái mỏng, phơi khô, sao qua. Ngâm với rượu 35 – 40 độ, cứ 1 phần toả dương thì cho 5 phần rượu vào, thời gian tối thiểu là 1 tháng mới có thể uống. Rượu khi ấy có màu đỏ sẫm, vị hơi đắng, chát, cảm thấy khó uống có thể cho thêm ít đường hoặc là mật ong, ngày uống 2 lần trước bữa ăn, những lần uống 1 chén con ~ 30ml.

Chữa đau nhức xương khớp, mỏi gối:

Sử dụng các vị thuốc bao gồm tỏa dương, đỗ trọng, tri mẫu, hoàng cầm, ngưu tất, hoàng bá mỗi loại 16g, đương quy 10g, tục đoạn 8g, phá cố chỉ 8g, địa hoàng 10g, tán bột, vo thành viên, ngày dùng 15g, 2 lần/ ngày

Tỏa dương có thể được dùng dưới nhiều dạng khác nhau

Tỏa dương từ lâu đã được dùng trong dân gian. Với sự đa dạng và phong phú về tác dụng mà vị thuốc tỏa dương được dùng nhiều để điều trị bệnh. Tuy vậy, để có thể tận dụng hết giá trị của vị thuốc đối với sức khỏe, người sử dụng nên tham khảo ý kiến thầy thuốc để kiểm soát rủi ro và những tác dụng không hề mong muốn.

Đọc thêm: Cây gió đất hoa thưa, Nấm đất (Balanophora laxiflora Hemsl)

Tim hiểu thêm những món ăn bài thuốc điển hình thường dùng nhất về cây thuốc toả dương

1. Bài thuốc trị hoạt tinh, di tinh, sinh lý yếu, mệt mỏi: Tỏa dương 120g, tang phiêu tiêu 120g, long cốt 40g, bạch phục linh 40g. Tất cả tán mịn, hoàn to bằng hạt ngô, mỗi lần uống 15-20g với nước muối loãng. Ngày uống hai lần.

2. Rượu tỏa dương: Tỏa dương 30g, rượu trắng 500ml. Ngâm 10-15 ngày. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 10ml. Công dụng bổ thận, chữa liệt dương.

3. Tỏa dương ninh cật dê: Tỏa dương 20g, cật dê 1 đôi, gia vị vừa đủ. Hầm mềm. Công dụng: chữa phụ nữ kinh nguyệt không đều, liệt dương, di tinh, đổ mồ hôi trộm, quáng gà, ăn uống không ngon miệng.

4. Tỏa dương hầm gà trống: tỏa dương 12g, kim anh tử 12g, đảng sâm 12g, sơn dược 12g, ngũ vị tử 9 g, gà trống giò 1 con (500g). Các vị thuốc cho vào túi vải sắc lấy nước. Thả gà vào hầm mềm, chia ăn 2-3 lần trong ngày. Cách 3-5 ngày ăn 1 lần. Chữa thận hư, liệt dương, di tinh, xuất tinh sớm.

5. Tỏa dương thông tiện thang: Tỏa dương 16g, đương quy 16g, hỏa ma nhân 13g, mật ong 30ml. Sắc uống ngày 1 thang. Dùng cho người đại tiện táo.

6. Tỏa dương kim anh tử: Tỏa dương 9g, kim anh tử 9g, tri mẫu 9g, ngũ vị tử 15g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng trị mộng tinh, hoạt tinh.

7. Cháo tỏa dương: Tỏa dương 15g, gạo tẻ 50g. Tỏa dương rửa sạch, thái miếng mỏng, cho vào cùng gạo nấu cháo, ăn hết 1 lần. Công dụng: trị thận hư, liệt dương, di tinh, đau lưng, người cao tuổi dương hư, đại tiện táo.

8. Cháo tỏa dương thịt dê: tỏa dương 15g, thịt dê 100g, gạo lứt 100g, gừng, hành, gia vị vừa đủ. Tỏa dương sắc lấy nước, cho thịt dê, gạo lứt vào hầm chín, thêm gia vị, ăn nóng. Công dụng trị thận dương bất túc, xuất tinh sớm, lưng đau gối mỏi, tiểu đêm nhiều lần, chậm có thai.

9. Tỏa dương tang thậm mật: Tỏa dương 15g, quả dâu 15g, mật ong 30g. Tỏa dương và quả dâu sắc lấy nước, thêm mật ong vào quấy đều uống. Dùng cho người già, dương hư, khí nhược, đại tiện táo, nâng cao sức khỏe, kéo dài tuổi thọ.

10. Tỏa dương cường dương: Tỏa dương 15g, đảng sâm 12g, sơn dược 12g, phúc bồn tử 9g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng cường dương chữa xuất tinh sớm, liệt dương.

11, Tỏa dương hoàn: Tỏa dương, hoàng bá, quy bản, hoàng cầm, đỗ trọng, ngưu tất, tri mẫu mỗi thứ 16g, địa hoàng, đương quy mỗi thứ 10g, phá cố chỉ, tục đoạn mỗi thứ 8g. Tán bột mịn, trộn đều với rượu và hồ hoàn viên, ngày uống 2 lần, mỗi lần 15-20g. Thuốc có tác dụng bổ thận, nhuận trường, thông tiện; chữa các chứng đau lưng mỏi gối, các khớp đau nhức, đại tiện khô táo kết gây đau bụng, các bệnh xương khớp.