Ráng trắc, đuôi chồn, thiết tuyến thảo, thạch trường sinh, capilaire de Montpellier, cheveux de Venus (Adiantum capillus-veneris L. (A. capillus-Sw., A. emarginatum Bory))

Cây Ráng trắc còn có tên là đuôi chồn, thiết tuyến thảo, thạch trường sinh, capilaire de Montpellier, cheveux de Venus.

Tên khoa học:  Adiantum capillus-veneris L. (A. capillus-Sw., A. emarginatum Bory). Thuộc họ Dương xỉ Polypodiaceae.

Ta dùng toàn cây ráng trắc phơi hay sấy khô.
 
Tên Adiantum capillus-veneris do chữ capillus là tóc, veneris là vệ nữ, vì cây có cuống lá đen bóng đẹp như tóc của thần vệ nữ (Trong thần thoại Hy Lạp, vệ nữ là một nữ thần sắc đẹp). Thiết là màu đen, tuyến là sợi nhỏ, vì cây có cuống lá nhỏ, màu đen.
 
A. Mô tả cây

Loại cây thảo sống lâu năm. Thân rễ bò ngang màu vàng nâu, có những vảy màu nâu nhạt. Hiệp thưa, cuống mảnh, màu đen bóng dài 20 - 25cm. Phiến lá 2 lần xẻ lông chim, dài 13 - 35cm, thùy hình nêm dài chừng 3cm, mọc so le, thùy ở phía dưới có cuống dài. Toàn cây có dáng mảnh khảnh, ổ từ nang ở mép lá hơi cong vào.

B. Phân bố, thu hái và chế biến

Mọc ở những nơi ẩm, mát, cũng mọc ở cả những vùng nhiệt đới và á nhiệt đới khác. Lá hái về phơi hay sấy khô mà dùng.
 
C. Thành phần hóa học

Trong cây ráng trắc có chất đắng, tanin, axit galic và một ít tinh dầu, ít đường.
 
D. Công dụng và liều dùng

Thuốc ho long đờm hay dùng cho trẻ em. Với liều 5 - 10g dưới dạng thuốc sắc Còn dùng làm thuốc chữa sốt, lợi tiểu.
 
Chú thích: Trong nước ta còn có 2 cây cùng chi, khác loài, với cùng một công dụng là Adiantum caudatum L. (Ráng vệ nữ có đuôi, cây đuôi chồn) và Adiantum flabellulatum L. (Ráng vệ nữ quạt, dớn đen), ít dùng hơn.

Loài Adiantum caudatum (Ráng vệ nữ có đuôi, cây đuôi chồn)

Loài Adiantum flabellulatum (Ráng vệ nữ quạt, dớn đen)
 
(Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – GS. Đỗ Tất Lợi)