Thạch Xương Bồ (Rhizoma Acori Tatarinowii): Vị Thuốc Đông Y Khai Khiếu và Trừ Đàm Hiệu Quả

Vị thuốc: Thạch Xương Bồ

Tên Latin: Rhizoma Acori Tatarinowii

Tên Pinyin: Shichangpu

Tên tiếng Hoa: 石菖蒲

Tính vị: Vị cay, thơm, tính hơi ôn

Quy kinh: Vào kinh tâm, vị

Hoạt chất: Asarone, beta-asarone, caryophyllene, ahumulene, sekishone

Dược năng: Khai khiếu, trừ đàm, ôn trung, tán phong hàn thấp

Liều Dùng: 3 - 9g

Chủ trị:

Trị ngẹt mũi, không ngửi được mùi, đờm nghịch lên, phong hàn tê thấp, đắp ngoài trị nhọt, lở.

Thấp tà ngăn trở trung tiêu (tỳ, vị) biểu hiện như cảm giác tức, đầy và đau ngực và vùng bụng dùng Thạch xương bồ với Trần bì và Hậu phác.

Thấp nhiệt ngăn trở trung tiêu biểu hiện như lỵ và nôn sau khi ăn dùng Thạch xương bồ với Hoàng liên.

Mất ngủ, hay quên, ù tai và điếc dùng Thạch xương bồ với Viễn chí và Phục thần.

Bất tỉnh do nhiệt nhập Tâm bào hoặc do đàm trọc hoặc tích thấp nhiệt dùng Thạch xương bồ với Trúc lịch, Uất kim trong bài Xương Bồ Uất Kim Thang.

Kiêng kỵ:

Âm hư, nội nhiệt, hay đổ mồ hôi, nôn mửa ra máu không dùng

Một số tài liệu cổ cho rằng Thạch xương bồ kỵ Ma hoàng

Thông tin mô tả chi tiết Cây Thạch Xương Bồ

Mô tả: Cây thảo thủy sinh, thân rễ to 5-8mm, chia đốt. Lá mọc đứng, hình gươm, dài 20-50cm, rộng 2-6 (10)mm; gần gần như đều nhau, mảnh. Hoa mọc thành bông mo dài 6-10cm, vàng, trên một trục cao 15-20cm, với một lá bắc to và dài như lá tiếp trụ thân; hoa nhỏ, lưỡng tính, nhị 6. Quả mọng xoan, khi chín màu đỏ nhạt.

Mùa hoa tháng 5-7, quả tháng 8. 

Bộ phận dùng: Thân rễ - Rhizoma Acori Tatarinowii, thường gọi là Thạch xương bồ.

Nơi sống và thu hái: Loài của Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc hoang ở dọc theo các khe suối, có khi bám trên đá ven suối, ở các tỉnh vùng núi phía Bắc đến Khánh Hoà. Cũng thường được trồng. Thu hái thân rễ già vào mùa thu đông, cạo sạch rễ con, thái phiến rồi phơi khô.

Thành phần hóa học: Thân rễ chứa a-, b-, g-asarone, asarylaldehyl, bisasarin, eugenol.

Tính vị, tác dụng: Vị cay, tính ấm; có tác dụng khai khiếu hóa đàm, khư phong trừ thấp, giải độc lợi niệu.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Thường dùng trị động kinh, phong hàn thấp tê, mụn nhọt ghẻ nấm ngoài da, tai điếc, ù tai hay quên, tỳ vị hư hàn, viêm amygdal có mủ.

Nói chung cây được dùng làm thuốc thanh lương, kiện vị, tăng cường tiêu hoá, khư phong trị đau răng và lợi chảy máu. Dân gian dùng rễ làm thuốc thanh tâm, sáng mắt, thông khiếu